Oś elektryczna serca – jak wyznaczać?

Oś elektryczna serca najczęściej jest wyznaczana ‚wzrokowo’, czyli „manualnie” przez osobę opisującą EKG, chociaż czasami zdarzają się też wydruki z automatyczną oceną EKG przez aparat. Należy pamiętać, ze aparat to rzecz martwa i warto samemu przeanalizować wydruk EKG.

Najczęściej oś elektryczną serca określamy na podstawie oceny konfiguracji zespołów QRS w odprowadzeniach I, II, III. Jeszcze łatwiejszym sposobem jest ocena w odprowadzeniach I i aVF oraz czasemi również w II (przydatne przy rozpoznawaniu odchylenia osi elektrycznej w lewo), tak jak zostało to przedstawione na rycinie poniżej.

 

Oś pośrednia – oś prawidłowa:

Kryteria rozpoznawcze:
Oś elektryczna zespołów QRS w zakresie od +90 do –30 stopni, czyli kierunki wychylenia zespołów QRS w I i aVF są dodatnie.

U dzieci kryteria osi pośredniej prezentują się nieco inaczej niż u dorosłych i są zależne od wieku:

• noworodki +30 do +190 stopni;
• 1 mies.–1 rok +10 do +120 stopni;
• 1–5 lat +5 do +100 stopni;
• 5–8 lat 0 do +140 stopni;
• 8–16 lat –0 do +120 stopni.

Warto zapamiętać!!! Oś pośrednia, czyli oś prawidłowa jest najczęściej występującą osią elektryczną u dorosłych.

Odchylenie osi w prawo – prawogram (dekstrogram):

Kryteria rozpoznawcze:
Oś zespołów QRS w zakresie +91 do +180 stopni, czyli kierunek wychylenia zespołów QRS w I jest ujemny, a w aVF są dodatni.

Kryteria rozpoznawania prawogramu u dzieci:

• noworodki > 190 do –90 stopni;
• 1 mies.–1 rok > 120 stopni;
• 1–5 lat > 100 stopni;
• 5–8 lat > 140 stopni;
• 8–16 lat > 120 stopni.

Warto zapamiętać!!! Odchylenie osi w prawo jest u dorosłych w większości przypadków zjawiskiem patologicznym. Rzadko występuje jako wariant normy. Najczęstsze przyczyny odchylenia osi w prawo: zaburzenia przewodzenia śródkomorowego, przerost prawej komory, preekscytacja, przebyty zawał ściany bocznej.

Odchylenie osi w lewo — lewogram patologiczny:

Kryteria rozpoznawcze:
Oś elektryczna zespołów QRS w zakresie –31 do –90 stopni, czyli kierunek wychylenia zespołów QRS w I jest dodatni, a w aVF są ujemny.

Kryteria rozpoznawania lewogramu patologicznego u dzieci:

• noworodki < 30 do –90 st.;
• 1 mies.–1 rok < 10 do –90 st.;
• 1–5 lat < 5 do –90 st.;
• 5–8 lat < 0 do –90 st.;
• 8–16 lat < 0 do –90 st.

Warto zapamiętać!!! Odchylenie osi w lewo jest zjawiskiem patologicznym i wiąże się z takimi rozpoznaniami jak: blok przedniej wiązki, preekscytacja, zawał ściany dolnej, przerost lewej komory.

Oś nieokreślona

Kryteria rozpoznawcze:
Oś elektryczna zespołów QRS w zakresie +181 do –91 stopni lub inaczej prezentowane jako od –91 do –179 stopni,  czyli kierunki wychylenia zespołów QRS w I i aVF są ujemne.

Kryterium rozpoznawania osi nieokreślonej u dzieci: powyżej 16. rż. — jak u dorosłych.
Warto zapamiętać!!! Odchylenie osi w kierunku nieokreślonym jest zjawiskiem rzadki, ale patologicznym. Sugeruje ono nam takie rozpoznania jak: nieokreślone zaburzenia przewodzenia śródkomorowego, przerost prawej komory;  występuje także u pacjentów z wrodzonymi wadami serca.

Źródło:
1. Interna Szczeklika 2015/2016.
2. Kardiologia Polska 2010; 68 (supl. IV).